Nổ ở Huế -- Tháng 5-1963
(Nguồn: FRUS
trang 277)
Điện Văn
Từ Tòa Lãnh Sự tại Huế gửi về Bộ Ngoại Giao Mỹ (1)
Huế, ngày
9 tháng 5-1962 – lúc 3 giờ chiều
4. Đại Lễ
Phật Đản tại Huế ngày 8 tháng 5 đã trở thành một cuộc biểu tình lớn ở Đải Phát
Thanh Huế từ 20:00 giờ tới 23:30 giờ địa phương. Vaò lúc 22:45 giờ, khoảng
3,000 người tụ tập và bị canh gác bởi 8 xe thiết giáp, một đại đội CG (ND: CG không rõ là gì, chữ G có thể là
Guard, là lính gác cơ hữu?), một đại đội không đầy đủ của quân đội Nam VN, xe bọc sắt
của cảnh sát, và một số súng carbines bắn
chỉ thiên để giải tán đám đông trông không khó kiểm soát nhưng có vẻ đe dọa dưới
mắt nhà cầm quyền. Lựu đạn nổ ở thểm đaì
phát thanh làm chết 4 trẻ em, một phụ nữ. Các chuyện khác xảy ra, có lẽ vì hốt
hoảng, làm chết thêm 2 trẻ em và một người không rõ tuổi. Tổng cộng thương vong
đêm này là 8 chết và 4 bị thương. (2)
NOTE
1)
Nguồn:
Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ. Hồ sơ trung ương, PLO 25 S VIET. Mật. Xem xét tức khắc.
Nhận lúc 8:33 giờ sáng.
2)
Lúc
7 giờ tối, Tòa Đại Sứ Mỹ tại Sài Gòn gửi bản phúc trình thứ nhì vụ này về
Washington, noí 7 chết và 7 bị thương. Tòa Đại Sứ ghi nhận rằng lính VNCH có thể
đã bắn vào đám đông, nhưng hầu hết thương vong, theo Tòa Đại Sứ báo cáo, là từ
một quả bom, một loại lựu đạn sát thương, “từ đám đông quần chúng.” Tòa Đại Sứ
thấy rằng mặc dù không có dấu hiệu Việt Cộng liên hệ tới vụ này, VC có thể dự
kiến sẽ khai thác các cuộc biều tình tương lai. (Điện tín 1005 từ Sài Gòn, ngày
9-5-1963; nguồn như trên, SOC 14-1 S VIET). Thiệt hại trong ngày 8-5-1063 tại
Huế thường được ghi là 9 chết và 14 bị thương. (United States-Vietnam Relations, 1945-1967, Sách 3, trang 5;
Hilsman, To Move a Nation, tr. 468;
Mecklin, Mission in Torment, tr.
153). Trong một lượng định chi tiết về biểu tình của Phật Tử tại Huế các ngày
8-10 tháng 5 -1963, Lãnh Sự Helbe báo cáo rằng 7 người chết trong đêm 8-5, và một
trong số bị thương sau đó đã chết. Ông ghi nhận rằng có thêm khoảng 15 người biểu
tình bị thương, nhưng thêm rằng con số chính xác khó biết. Có 2 trong số bị giết, đều là trẻ
em, chết vì bị xe thiết giáp cán chết. (Điện văn A-20 từ Huế, ngày 3 tháng
6-1963; Bộ Ngoại Giao, Central Files, SOC 14-1 S VIET)
(còn tiếp)
Nguồn:
